Kościół parafialny w Gieczu

Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia  NMP i św. Mikołaja w Gieczu jest jednym z bardziej znanych zabytków architektury romańskiej w Wielkopolsce. Kamienna bryła tej powstałej na przełomie XII i XIII wieku świątyni przez długie stulecia była wzbogacana od zewnątrz nowymi obiektami mającymi na celu bądź wzmocnienie statyki całej budowli (przypory) bądź też poszerzenie jej niewielkiej powierzchni użytkowej poprzez dobudowanie do ściany północnej  zakrystii, przystawienie do muru zachodniego drewnianej dzwonnicy z jednoczesnym przebiciem nowego wejścia do wnętrza kościoła  oraz obudowanie pierwotnego wejścia obszerną kruchtą. W efekcie tych działań wyjściowa forma świątyni została w znacznym stopniu przysłonięta, przez co prawie całkowicie zagubiony został pierwotny romański charakter obiektu. W połowie XX wieku stan techniczny gieckiego  kościoła znacznie się pogorszył, co zobligowało wojewódzkie służby konserwatorskie do rozpoczęcia przy nim prac remontowo – konserwatorskich. Na początku lat 50-tych  zrealizowano projekt który oprócz nadrzędnego celu jakim było zapobieżenie bezpowrotnemu zniszczeniu bezcennego zabytku uwzględniał również propozycję jego reromanizacji, czyli rozebrania wszystkich okalających go dobudówek i odsłonięcia pierwotnej romańskiej bryły. budowli. Niestety poczynione wówczas zabiegi renowacyjno- konserwatorskie nie powstrzymały postępującego pogarszania się stanu technicznego obiektu. W połowie lat 70-tych ub. wieku w obliczu realnej  groźby katastrofy budowlanej podjęto decyzję o wyłączeniu kościoła z użytkowania. Kolejne poważne prace konserwatorsko- budowlane przy obiekcie  zrealizowano dopiero w ostatniej dekadzie XX wieku. Rozpoczęły się one jesienią 1993 roku i trwały ) z licznymi przerwami) do końca 2000 roku. W ich efekcie wykonano sklamrowanie ścian, wzmocniono fundamenty ścian obwodowych i filarów łuku tęczowego  opaskami żelbetonowymi oraz przemurowano znaczne partie ścian budowli. Przeprowadzono również remont kapitalny więźby dachowej i pokrycia dachu zmieniając dotychczasowy gont na dochówki z łupku. Równocześnie z kolejnymi etapami prac remontowych bądź z niewielkim ich wyprzedzeniem  w latach 1951-1953  oraz 1993- 2000 ( z wyjątkiem sezonu 1995-96) prowadzono przy obiekcie ratownicze badania archeologiczne, które łącznie obj ęły całe wnętrze budowli oraz wybrane fragmenty terenu znajdującego się na zewnątrz w kierunku północnym oraz zachodnim od ścian świątyni (Kostrzewski 1956  Krysztofiak 2000 , 2002) Badania te doprowadziły do ujawnienia fundamentów starszego kościoła datowanego na 2 połowę XI  stulecia. Po zakończeniu badań wykopaliskowych w 2000 roku wnętrze budowli przedstawiało niecodzienny widok…Kilka lat od momentu definitywnego zakończenia badań archeologicznych trwały prace nad opracowaniem odpowiedniego projektu (chodziło o przywrócenie funkcji świątyni parafialnej  wraz z  jednoczesnym zabezpieczeniem  reliktów archeologicznych i ich udostępnienia zainteresowanym).  Ostatecznie zdecydowano się na nieznaczne podniesienie wcześniejszego poziomu użytkowego do wysokości kamiennego progu wejścia i osłonięcia  fundamentów starszej budowli podwieszoną podłogą. Bezpośredni dostęp do reliktów umożliwiono poprzez dwa uchylne włazy z których jeden umieszczono w północnej  części centralnej partii nawy, drugi natomiast w południowej części prezbiterium. Stworzenie dwóch wejść do podziemi kościoła było konieczne, gdyż betonowa ława łącząca filary łuku tęczowego i wzmacniająca ich fundamenty uniemożliwia bezpośredni dostęp do wszystkich eksponowanych reliktów.  Projekt zrealizowano w 2 połowie 2007 roku. W tym samym czasie wykonano również  ostatnie prace wzmacniające statykę budowli (kolejne klamrowanie ścian oraz ich otoczenie stalową konstrukcją szynową). W ostatnim końcowym etapie prac wybiałkowano wewnętrzne lica ścian kościoła pozostawiając odkrywki kostki  granitowej w partii filarów łuku tęczowego.

Teresa Krysztofiak

PS. Uroczystą Mszę Św. po ponad 30 latach w kościele w Gieczu odprawił dnia 6 grudnia 2007 roku przedstawiciel Metropolity poznańskiego Arcybiskupa Stanisława Gądeckiego kanonik kapituły katedralnej ks. Prałat Stefan Schudy  w towarzystwie proboszczów parafii gieckiej- obecnego Ks. Kanonika Zb. Nowaczewskiego i byłego ks. Piotra Tila. Warto dodać że mimo iż kościół  ponad 30 lat był nieczynny to raz w roku w tym okresie  w  Uroczystość Bożego Ciała obok kościoła odbywała się Msza Św. a po niej  wierni uczestniczyli w procesji do czterech ołtarzy  przez wieś Giecz .